लोकमान्य बाळ गंगाधर टिळक यांच्या नावाने दिला जाणारा प्रतिष्ठित ‘लोकमान्य टिळक राष्ट्रीय पुरस्कार’ यंदा केंद्रीय रस्ते वाहतूक आणि महामार्ग मंत्री नितीन गडकरी यांना जाहीर झाला आहे. हा पुरस्कार १ ऑगस्ट २०२५ रोजी पुण्यातील टिळक स्मारक मंदिरात लोकमान्य टिळक यांच्या १०५ व्या पुण्यतिथीनिमित्त आयोजित समारंभात प्रदान करण्यात येणार आहे. या पुरस्काराच्या माध्यमातून गडकरी यांच्या राष्ट्रनिर्मितीतील योगदानाचा आणि स्वदेशी तंत्रज्ञानाच्या प्रसारातील मोलाच्या कार्याचा गौरव होत आहे. या सन्मानामुळे मराठी माणसाचा स्पष्टवक्तेपणा आणि कर्तृत्व पुन्हा एकदा अधोरेखित झाले आहे.
नितीन गडकरी आणि लोकमान्य टिळक: स्पष्टवक्तेपणाचा समान धागा
लोकमान्य टिळक हे स्वातंत्र्य चळवळीतील अग्रणी नेते, समाजसुधारक आणि ‘स्वराज्य हा माझा जन्मसिद्ध हक्क आहे’ या घोषणेचे प्रणेते होते. त्यांचा स्पष्टवक्तेपणा आणि निर्भिडता यामुळे ते जनमानसात आदरणीय ठरले. त्याचप्रमाणे नितीन गडकरी यांनी आपल्या राजकीय आणि सामाजिक कार्यातून स्पष्टवक्तेपणाचा आणि प्रामाणिकपणाचा ठसा उमटवला आहे. गडकरी यांचे कार्य लोकमान्यांच्या स्वदेशी, स्वराज्य आणि राष्ट्रनिर्माणाच्या विचारांशी सुसंगत आहे. लोकमान्य टिळक स्मारक ट्रस्टचे अध्यक्ष डॉ. रोहित टिळक यांनी पत्रकार परिषदेत सांगितले की, “गडकरी यांनी लोकमान्यांच्या चतुःसूत्रीतील स्वदेशीचा स्वीकार करत रस्त्यांच्या माध्यमातून राष्ट्र उभारणीत मोलाचे योगदान दिले आहे.”
गडकरी यांनी सार्वजनिक-खासगी भागीदारी (PPP) मॉडेलचा प्रभावी वापर करून देशभरातील रस्त्यांचे जाळे विस्तारले आहे. पुणे-मुंबई द्रुतगती मार्गाची विक्रमी वेळेत उभारणी आणि ‘नमामी गंगे’सारख्या पर्यावरणपूरक उपक्रमांना लोकचळवळीचे स्वरूप देणे, हे त्यांच्या कार्याचे ठळक दाखले आहेत. याशिवाय, स्वदेशी वाहन तंत्रज्ञानाचा प्रचार आणि हरित इंधनाच्या प्रसारामुळे त्यांनी भारताच्या पायाभूत सुविधा आणि पर्यावरण संरक्षणात मोलाचे योगदान दिले आहे. या सर्व बाबींमुळे गडकरी यांचा हा सन्मान मराठी माणसाच्या कर्तृत्वाचा आणि निर्भिडतेचा उत्सव आहे.
पुरस्काराचा इतिहास आणि महत्त्व
लोकमान्य टिळक राष्ट्रीय पुरस्काराची सुरुवात १९८३ मध्ये झाली. सामाजिक, राजकीय, शैक्षणिक, वैज्ञानिक किंवा अन्य क्षेत्रात उल्लेखनीय योगदान देणाऱ्या व्यक्तींना हा पुरस्कार प्रदान केला जातो. यापूर्वी पंतप्रधान नरेंद्र मोदी (२०२३), सुधा मूर्ति (२०२४), इंदिरा गांधी, अटल बिहारी वाजपेयी, प्रणब मुखर्जी यांसारख्या दिग्गजांना हा पुरस्कार मिळाला आहे. यंदा ४३ व्या प्राप्तकर्ता म्हणून नितीन गडकरी यांची निवड झाली आहे. पुरस्कारात स्मृतिचिन्ह, सन्मानपत्र आणि एक लाख रुपये रोख रक्कम यांचा समावेश आहे.
हा पुरस्कार केवळ व्यक्तीच्या कार्याचा गौरव करत नाही, तर लोकमान्य टिळक यांच्या स्वराज्य, स्वदेशी, राष्ट्रीय शिक्षण आणि बहिष्कार या चतुःसूत्रीला प्रोत्साहन देतो. गडकरी यांचे स्वदेशी तंत्रज्ञान आणि राष्ट्र उभारणीवरील भर यामुळे त्यांची निवड या पुरस्कारासाठी सार्थ ठरते.
मराठी अस्मितेचा गौरव
नितीन गडकरी यांचा हा सन्मान मराठी माणसासाठी अभिमानास्पद आहे. मराठी माणूस नेहमीच आपल्या स्पष्टवक्तेपणासाठी, कष्टाळू स्वभावासाठी आणि समाजहितासाठी कार्यरत राहण्यासाठी ओळखला जातो. गडकरी यांनी आपल्या कार्यातून हीच मराठी अस्मिता जपली आहे. त्यांच्या नेतृत्वाखाली भारतातील पायाभूत सुविधांच्या क्षेत्रात क्रांती घडली आहे. पुणे-मुंबई द्रुतगती मार्गापासून ते देशभरातील रस्त्यांचे जाळे, हरित इंधनाचा प्रसार आणि नमामी गंगे प्रकल्प यामुळे त्यांनी मराठी माणसाच्या कर्तृत्वाला राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय स्तरावर मान्यता मिळवून दिली आहे.या पुरस्कार वितरण सोहळ्यात महाराष्ट्राचे मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस, उपमुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे, अजित पवार आणि माजी केंद्रीय गृहमंत्री सुशीलकुमार शिंदे उपस्थित राहणार आहेत. यावेळी लोकमान्य टिळक राष्ट्रीय सन्मान प्राप्तकर्त्यांच्या जीवन कार्याचा आढावा घेणारा एक इंग्रजी ग्रंथही प्रकाशित होणार आहे, ज्याचे प्रकाशन मुख्यमंत्री आणि उपमुख्यमंत्र्यांच्या हस्ते होईल.
नितीन गडकरी यांना मिळालेला हा लोकमान्य टिळक राष्ट्रीय पुरस्कार हा केवळ त्यांच्या वैयक्तिक कर्तृत्वाचा सन्मान नाही, तर मराठी माणसाच्या निर्भिड आणि विकासाभिमुख वृत्तीचा गौरव आहे. लोकमान्य टिळक यांच्या विचारसरणीला अनुसरून गडकरी यांनी स्वदेशी आणि राष्ट्रनिर्माणाच्या क्षेत्रात केलेले कार्य मराठीजनांसाठी प्रेरणादायी आहे. हा सन्मान मराठी अस्मितेचा, कर्तृत्वाचा आणि स्पष्टवक्तेपणाचा उत्सव आहे. १ ऑगस्ट रोजी पुण्यात होणारा हा सोहळा मराठी माणसाच्या अभिमानाला नवा आयाम देणारा ठरेल.
