गणेशोत्सव.. मराठी मनाची खरी ओळख.. आराध्य दैवत असणाऱ्या श्रीगणेशाचा सोहळा म्हणजे अवघ्या महाराष्ट्राचा आनंद सोहळा असतो.. पुण्या मुंबईच्या सार्वजनिक गणेशोत्सवाचा निनाद ढोल ताशांच्या गजरात आसमंताला भिडतो.. आणि अवघ्या महाराष्ट्रातल्या छोट्या मोठ्या शहरांना हाच गणेशोत्सव महानगरांच्या जल्लोषाचा दिमाख चढवतो.. आगमनसोहळ्यापासून ते विसर्जन सोहळ्यापर्यंतचा हा उत्सव मराठी सणांसोबत मराठीमनाची वीण घट्ट जोडतो आहे.
महाराष्ट्राची सांस्कृतिक ओळख आणि सामाजिक ऐक्याचे प्रतीक असलेल्या गणेशोत्सवाला आता अधिकृतपणे “महाराष्ट्राचा राज्य महोत्सव” म्हणून घोषित करण्यात आले आहे. ही ऐतिहासिक घोषणा १० जुलै २०२५ रोजी राज्याचे सांस्कृतिक कार्यमंत्री आशिष शेलार यांनी विधानसभेत केली. या निर्णयामुळे गणेश भक्तांमध्ये उत्साहाचे वातावरण निर्माण झाले असून, महाराष्ट्राच्या सांस्कृतिक वारसाला नवी उंची प्राप्त झाली आहे.
गणेशोत्सवाची सुरुवात १८९३ मध्ये लोकमान्य बाळ गंगाधर टिळक यांनी सार्वजनिक स्वरूपात केली. त्याकाळी ब्रिटिश राजवटीविरुद्ध सामाजिक आणि राष्ट्रीय एकतेचे प्रतीक म्हणून हा उत्सव सुरू करण्यात आला. स्वातंत्र्य, स्वाभिमान आणि स्वभाषेच्या जागृतीसाठी टिळकांनी गणेशोत्सवाला सामाजिक चळवळीचे स्वरूप दिले. आजही हा उत्सव केवळ धार्मिक न राहता सामाजिक, सांस्कृतिक आणि राजकीय विचारांचे मंच म्हणून कार्यरत आहे. गणेशोत्सवाने महाराष्ट्राच्या सांस्कृतिक आणि सामाजिक जीवनात अढळ स्थान निर्माण केले आहे.
राज्य सरकारच्या या घोषणेद्वारे सरकारने गणेशोत्सवाला राज्य महोत्सवाचा दर्जा देऊन त्याचे सांस्कृतिक आणि सामाजिक महत्त्व अधोरेखित केले. या निर्णयामुळे गणेशोत्सवाच्या आयोजनासाठी शासकीय पाठबळ मिळणार असून, त्याची व्याप्ती आणि प्रचार देश-विदेशात वाढवण्यासाठी सरकार कटिबद्ध आहे.
या निर्णयाला पाठबळ देण्यासाठी सरकारने अनेक उपाययोजनांची घोषणा केली आहे. यामध्ये गणेशोत्सवाच्या आयोजनासाठी निधी, सुरक्षा आणि पायाभूत सुविधांचा समावेश आहे. विशेषतः पुणे आणि मुंबईसारख्या शहरांमध्ये भव्य समारोहांसाठी सरकार आवश्यक खर्च उचलणार आहे. याशिवाय, प्लास्टर ऑफ पॅरिस मूर्तींवरील निर्बंध हटवण्यासाठी सरकारने काकोडकर समितीच्या अहवालाच्या आधारे पर्यावरणपूरक पर्यायांचा अवलंब केला आहे.
गणेशोत्सव हा महाराष्ट्रातील सामाजिक एकतेचा आणि सांस्कृतिक वैभवाचा महत्त्वाचा भाग आहे. हा उत्सव वर्षभर विविध सामाजिक उपक्रम राबवणाऱ्या गणेश मंडळांना प्रोत्साहन देतोया घोषणेमुळे गणेशोत्सवाला अधिक व्यापक स्वरूप प्राप्त होईल. देश-विदेशातील गणेश भक्तांना महाराष्ट्राच्या सांस्कृतिक वारसाशी जोडण्याची संधी मिळेल. याशिवाय, पर्यटन आणि स्थानिक अर्थव्यवस्थेलाही या निर्णयाचा फायदा होईल.
गणेशोत्सवाला राज्य महोत्सवाचा दर्जा मिळणे हा महाराष्ट्राच्या सांस्कृतिक इतिहासातील एक मैलाचा दगड आहे. येत्या २७ ऑगस्ट २०२५ पासून सुरू होणाऱ्या गणेशोत्सवाला अधिक भव्य स्वरूपात साजरा करण्यासाठी सरकार आणि गणेश मंडळे एकत्रितपणे काम करतील. या उत्सवाच्या माध्यमातून सामाजिक एकता, पर्यावरण संरक्षण आणि राष्ट्रीय गौरव यांचा संदेश जनतेपर्यंत पोहोचवला जाईल.
